Od kilku lat w Polsce rośnie zainteresowanie partycypacją społeczną w procesach decyzyjnych, w tym także w dziedzinie gospodarki przestrzennej. Wzrasta znaczenie nowych metod partycypacji w zarządzaniu i planowaniu przestrzennym, opartych na systemach informacji geograficznej (PPGIS) i wykorzystujących internetowe środki komunikacji. Prezentowany podręcznik ma charakter metodyczny i adresowany jest przede wszystkim do władz lokalnych, pracowników administracji samorządowej i urbanistów, odpowiedzialnych za planowanie przestrzenne.

Jego celem jest przekazanie wiedzy w zakresie zastosowań internetowych metod partycypacji społecznej wszystkim osobom zaangażowanym w tworzenie dokumentów planistycznych oraz podkreślenie znaczenia prowadzenia zaawansowanych konsultacji społecznych w procedurze planistycznej. W książce zaprezentowano dobre praktyki stosowania w gospodarce przestrzennej narzędzi PPGIS takich jak: geoankieta i geodyskusja, posługując się przykładami ich wdrożeń w miastach i gminach aglomeracji: poznańskiej i łódzkiej. Są one rezultatem badań prowadzonych przez zespół naukowców z Centrum Badań Metropolitalnych i Zakładu Geoinformacji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu w ramach projektu „Geoportal wspierający partycypację społeczną w procesie planowania przestrzennego”, współfinansowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju.

Publikacja podejmuje ważne dla rozwoju demokracji lokalnej zagadnienie partycypacji społecznej w procesie planowania przestrzennego. Głównym jej celem jest identyfikacja stanu uspołeczniania procesu planowania przestrzennego w Poznaniu oraz wskazanie kierunków jego rozwoju na tle istniejących uwarunkowań prawnych, organizacyjnych, społecznych oraz technologicznych. Realizacja tego celu wymagała z jednej strony przedstawienia podstaw teoretycznych dotyczących zjawiska partycypacji społecznej w procesie planowania i zarządzania na poziomie lokalnym, a z drugiej zbadania uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych partycypacyjnego planowania, jego mechanizmów oraz barier i ograniczeń. W pracy dokonano analizy uspołecznienia procedur planistycznych w Poznaniu.

Wybór Poznania podyktowany był faktem wprowadzenia już w 2007 roku przez jego samorząd pierwszej w Polsce rozbudowanej procedury podstawowych konsultacji społecznych MPZP, włączających mieszkańców w proces konsultacyjny na wczesnych etapach procedury planistycznej. Metodami zastosowanymi przez autora było uczestnictwo w 25 spotkaniach konsultacyjnych, podczas których przeprowadzono 350 ankiet z ich uczestnikami oraz analiza formalnych wniosków i uwag zgłaszanych do MPZP w Poznaniu. Badania tego typu nie były w Polsce wykonywane na szerszą skalę, stąd ze względów poznawczych oraz aplikacyjnych ich wyniki wydają się istotne z punktu widzenia modernizacji praktyki zarządzania i planowania przestrzennego na poziomie lokalnym.

Prezentowana książka stanowi praktyczne wprowadzenie do tematyki wdrażania „ustawy krajobrazowej”, adresowane przede wszystkim do władz miast i gmin oraz pracowników administracji samorządowej. Opracowanie nie ogranicza się do samego komentarza ustawy, ale traktuje zagadnienie szerzej, opisując sferę konkretnych działań niezbędnych do podjęcia przez samorządy, nie tylko legislacyjnych czy administracyjnych, ale także organizatorskich i promocyjnych.

Problematyka wprowadzania nowych przepisów uchwały krajobrazowej obejmuje m.in. analizę stanu prawnego, zapisy miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, zakres konsultacji społecznych, tryb wprowadzania, opłatę reklamową, zasady organizacji urzędu oraz zasady kontroli. Autorzy książki wykorzystali swoje praktyczne doświadczenie w działalności samorządowej i współpracy z jednostkami lokalnymi. Podręcznik adresowany jest przede wszystkim do tych miast i gmin, w których ograniczenia kadrowe lub finansowe nie pozwalają na zatrudnienie wyspecjalizowanych osób lub zaangażowanie podmiotów zewnętrznych w przygotowanie całości procesu wdrożenia ustawy we własnym zakresie.

Rynek mieszkaniowy stanowi specyficzny segment rynku nieruchomości. Mieszkania pełnią bowiem wiele istotnych funkcji - służą życiu, podtrzymaniu egzystencji, pracy, zapewniają bezpieczeństwo, realizację podstawowych potrzeb gospodarstw domowych. Mogą być także dobrem, które ukazuje czy potwierdza pewien prestiż społeczny, albo stać się przedmiotem krótko- lub długoterminowego inwestowania. Nie ulega wątpliwości, że mieszkania są także podstawowym składnikiem majątku rodzin, a ich znaczenie w rozwoju społeczno-gospodarczym traktuje się na tyle poważnie, że pozostają w obszarze zainteresowania nie tylko władz na szczeblu centralnym, ale i lokalnym.

W książce przedstawiono wyniki badań, których główny cel polegał na ocenie staniu i kierunków rozwoju mieszkalnictwa w Metropolii Poznań. Dodatkowo jednym z celów szczegółowych była identyfikacja potrzeb mieszkaniowych mieszkańców Poznania i gmin obszaru metropolitalnego. Rezultaty prac badawczych upoważniają do stwierdzenia, że konieczna jest długookresowa współpraca całego obszaru metropolitalnego, która pozwoli skutecznie reagować na dynamicznie zmieniające się potrzeby i preferencje mieszkańców regionu. Jednocześnie stanowią też przyczynek do dalszych badań. Powinny stać się podstawą szerszych dyskusji zarówno w gronie teoretyków, jak i (może nawet szczególnie) praktyków, przed którymi stoją konkretne problemy, wyzwania i decyzje (np. inwestycyjne) związane z dziedziną szeroko pojętego mieszkalnictwa.

Sektor usług edukacyjnych w Polsce podlega od lat 90-tych XX w. nieustannym przekształceniom związanym z procesami decentralizacji oraz urynkowienia. W aglomeracji poznańskiej, oprócz zmian organizacyjno-własnościowych, istotnym elementem wpływającym w ostatnich latach na kształtowanie sieci szkolnej są zmiany demograficzne oraz proces suburbanizacji, zachodzący intensywnie w gminach podmiejskich od co najmniej 15 lat.

Książka przedstawia zróżnicowanie przestrzenne dostępności szkół oraz warunków i wyników nauczania w aglomeracji poznańskiej. W publikacji analizie poddano czynniki zewnętrzne i wewnętrzne, determinujące wyniki edukacyjne uczniów. Spośród badanych czynników największy wpływ na wyniki edukacyjne uczniów w aglomeracji poznańskiej mają: otoczenie społeczno-demograficzne szkoły oraz cechy biologiczne i psychofizyczne uczniów. Wyniki badań wskazują na potrzebę koordynacji działań organów prowadzących szkoły w skali aglomeracji celem poprawy dostępności przestrzennej, warunków oraz wyników nauczania.

Autorzy: Marzena Walaszek

W obliczu braku efektywnych ustawowych instrumentów zintegrowanego planowania metropolitalnego, szczególnego znaczenia nabierają wszelkie formy planowania „miękkiego” (ang. soft planning), oparte na dobrowolnej współpracy zainteresowanych jednostek samorządu lokalnego. Przykładem tego rodzaju oddolnego podejścia do integracji planowania jest Koncepcja Kierunków Rozwoju Przestrzennego Metropolii Poznań, opracowana przez Centrum Badań Metropolitalnych UAM na zlecenie Stowarzyszenia Metropolia Poznań.

Publikacja prezentuje doświadczenia zdobyte w trakcie opracowywania tego dokumentu w kluczowych zakresach merytorycznych: zielonej infrastruktury, zintegrowanej gospodarki wodnej, kompleksów turystyczno-rekreacyjnych, transportu metropolitalnego, funkcji mieszkaniowych, produkcyjnych i usługowych oraz handlu wielkopowierzchniowego. W porównaniu z dokumentem Koncepcji istotnie rozszerzono treści metodyczne i teoretyczne, mające wymiar bardziej uniwersalny i nieograniczający się wyłącznie do specyfiki poznańskiej. Autorzy mają nadzieję, iż przedstawiony materiał będzie interesujący nie tylko dla planistów, samorządowców i mieszkańców Metropolii Poznań, ale również istotnie wzbogaci ogólnokrajową wiedzę o problematyce zintegrowanego planowania metropolitalnego.

Autorzy:
Radosław Bul
Jędrzej Gadziński
Tomasz Kaczmarek
Łukasz Mikuła

Aglomeracja poznańska, poznański obszar metropolitalny - to najczęściej używane terminy, które w oparciu o różne kryteria określają silnie zurbanizowany region w centralnej części Wielkopolski. Jest on jednym z głównych elementów współczesnego układu osadniczego, nie tylko w skali Polski ale i Europy. Dynamika suburbanizacji i metropolizacji, różnorodność przyjmowanych kryteriów (strukturalnych i funkcjonalnych) w delimitacji poznańskiego obszaru metropolitalnego, a przede wszystkim jej docelowe przeznaczenie powodują, że w ostatnich latach obserwuje się wiele różnorodnych opracowań, przedstawiających zasięg powiązań miasta.

Celem niniejszej publikacji jest przedstawienie różnych wariantów delimitacji obszaru metropolitalnego Poznania jako jednostki przestrzenno-funkcjonalnej, o coraz większym praktycznym znaczeniu dla sfery planowania i zarządzania terytorialnego

Autorzy:
Tomasz Kaczmarek
Urszula Kaczmarek
Łukasz Mikuła
Radosław Bul
Marzena Walaszek

Systemy kolei metropolitalnej są w wielu częściach podstawowymi elementami transportu miejskiego i regionalnego. Stanowią one szybki i bezpieczny środek transportu miejskiego i regionalnego. Stanowią one szybki i bezpieczny środek transportu, z którego codziennie korzystają miliony pasażerów. O potrzebie powstania systemu kolei aglomeracyjnej (metropolitalnej) w Poznaniu i jego strefie podmiejski mówi się już od lat 70. XX w. Od kilku lat w dokumentach strategicznych i planistycznych poznańskiego obszaru metropolitalnego jako jedno z kluczowych wyzwań wymienia się stworzenie systemu kolei metropolitalnej.

Celem niniejszego opracowania jest określenie społecznych uwarunkowań rozwoju kolei metropolitalnej w aglomeracji poznańskiej. Jego treść obejmuje: charakterystykę zachowań i preferencji transportowych mieszkańców, identyfikację skali i kierunków przemieszczeń pasażerskich na szlakach kolejowych, rozpoznanie obecnego i prognozowanego potencjału demograficznego wokół przystanków kolejowych oraz identyfikację oczekiwań społecznych związanych z realizacją projektu poznańskiej kolei metropolitalnej.

Autorzy:
Radosław Bul

Aglomeracja poznańska to liczący blisko milion mieszkańców obszar wielkomiejski. Dzięki dobrze wykształconej infrastrukturze transportowej, środkami komunikacji publicznej i indywidualnej codziennie do miejsc pracy i szkół przemieszczają się tu dziesiątki tysięcy ludzi. Celem prezentowanej publikacji jest określenie kierunków, intensywności oraz skutków codziennych migracji ludności na obszarze Poznania i gmin powiatu poznańskiego.

Zjawisko mobilności zidentyfikowano w oparciu o dane pochodzące z Głównego Urzędu Statystycznego oraz wyniki badań ankietowych przeprowadzonych na próbie ponad 3000 osób. Do identyfikacji tras podróży użyto także nowych technologii wykorzystywanych w urządzeniach GPS i telefonach komórkowych. Dzięki rozpoznaniu skali codziennych przemieszczeń możliwe było, rzadko spotykane w literaturze, oszacowanie kosztów codziennych migracji, ponoszonych przez osoby dojeżdżające jak i organizatorów transportu publicznego - jednostki samorządu terytorialnego.

Autor:
Radosław Bul

Konkurencyjność miast to temat poruszany w coraz większym stopniu nie tylko przez ekonomistów i polityków, ale także media i mieszkańców. Miasta dostrzegają, że muszą być bardziej konkurencyjne w przyciąganiu inwestorów, kreowaniu wizerunku, dostarczaniu usług, przekazywaniu wartości pożądanych przez mieszkańców i świat zewnętrzny.

Prezentowany zeszyt „Pozycja konkurencyjna Poznania wśród metropolii krajowych i europejskich” jest częścią raportu wykonanego dla miasta Poznania w celu wspierania działań samorządu na polu podnoszenia konkurencyjności miasta. Prezentowane w zeszycie opracowania przekazują wyniki najnowszych badań na temat pozycji konkurencyjnej miasta w sieci największych miast kraju oraz porównywalnych wielkościowo metropolii europejskich. W skali krajowej otoczenie konkurencyjne Poznania stanowi 9 dużych miast: Warszawa, Kraków, Łódź, Wrocław, Szczecin, Gdańsk, Bydgoszcz, Lublin i Katowice. Do analizy porównawczej w skali Europy wybrano 39 miast liczących od 400 do 700 tys. mieszkańców, zaliczanych do grupy średniej wielkości metropolii europejskich.

Pod redakcją Tomasza Kaczmarka
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu,
Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu


Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań 2012