Jednym z istotnych elementów zarządzania terytorialnego w obszarach metropolitalnych jest współpraca samorządu terytorialnego ze środowiskiem gospodarczym. W polskiej literaturze przedmiotu nie ma kompleksowych opracowań dotyczących roli samorządu terytorialnego w systemie wieloszczeblowego zarządzania. Uwaga ta dotyczy przede wszystkim analiz opisujących relacje pomiędzy samorządem terytorialnym a organizacjami zrzeszającymi przedsiębiorców.

W niniejszym opracowaniu starano się zidentyfikować typ relacji pomiędzy środowiskiem gospodarczym a samorządem terytorialnym na obszarze aglomeracji poznańskiej. Elementem porównawczym były tu doświadczenia innych aglomeracji miejskich w Europie i kraju. Szczególny nacisk położony został na zagadnienie wpływu organizacji przedsiębiorców na działanie władz samorządu terytorialnego wykonywane w sferze społeczno-gospodarczej. W opinii autorów prezentowanej publikacji najważniejszą rolę w systemie reprezentowania środowiska przedsiębiorców powinien odgrywać samorząd gospodarczy.

Autorzy:
Robert Kmieciak, Paweł Antkowiak, Marta Balcerek
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań 2012

Celem opracowania jest kompleksowa analiza stanu oraz perspektyw rozwoju turystyki w aglomeracji poznańskiej. W pracy po zaprezentowaniu teoretycznych podstaw problemu, dokonano rozpoznania i oceny walorów oraz zagospodarowania turystycznego Poznania i jego strefy podmiejskiej. Na tym tle przeprowadzono analizę ruchu turystycznego oraz wskazano pozycję aglomeracji poznańskiej na rynku turystycznym. Dało to podstawy do opracowania programu metropolitalnej oferty turystycznej na tym obszarze. Głównym jego zamierzeniem stała się koordynacja różnych działań i inicjatyw turystycznych podejmowanych w ramach aglomeracji. Do podstawowych działań służących realizacji programu zaliczono: zapewnienie komplementarności dób i usług turystycznych, tworzenie zintegrowanych produktów turystycznych (np: turystyki biznesowej, kulturowej, kwalifikowanej), budowę systemu informacji i promocji turystycznej oraz wspieranie współpracy instytucji i podmiotów odpowiedzialnych za rozwój turystyki.

Autorzy:
Michał Beim, Sylwia Bródka, Dorota Matuszewska, Ilona Potocka
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Jan Mazurczak
Poznańska Lokalna Organizacja Turystyczna,
Piotr Szmatuła, Piotr Zmyślony
Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu,

Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań 2012

Zbiorowy transport publiczny jest podstawowym elementem funkcjonowania aglomeracji poznańskiej i warunkiem jej zrównoważonego rozwoju. Jest także gwarantem mobilności mieszkańców aglomeracji, zwłaszcza obecnie, kiedy poruszanie się własnym samochodem jest niezwykle utrudnione ze względu na wysoki poziom kongestii transportowej sieci drogowej.

Niniejszy zeszyt Aglomeracji Poznańskiej zawiera osiem artykułów, w których autorzy posługując się wynikami własnych badań , proponują konkretne usprawnienia w zakresie publicznego transportu zbiorowego, mając na uwadze przede wszystkim podniesienie jego konkurencyjności wobec podróży realizowanych własnym samochodem. W publikacji zawarto elementy diagnozy systemu zbiorowego transportu publicznego w aglomeracji poznańskiej. Publikacja ma przede wszystkim charakter postulatywny i może być materiałem przydatnym w planowaniu rozwoju systemu publicznego transportu zbiorowego.

Autorzy:
Katarzyna Bobrowska, Radosław Bul, Jędrzej Gadziński, Hubert Igliński, Paweł Kapitańczyk, Michał Kobierny, Michał Krueger, Michał Maciejewski, Jeremi Rychlewski, Maciej Szymczak, Nicola Turlińska, Piotr Urbański

Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań 2012

Celem publikacji jest przedstawienie przesłanek, metodologii i procesu budowy strategii rozwoju dla obszaru aglomeracji miejskiej. Opracowania strategiczne dla obszarów metropolitalnych mają nietypowy charakter z uwagi na ich brak umocowania prawnego, dobrowolny i nieformalny charakter, a przede wszystkim wielość podmiotów -jednostek zarządzania -dla których adresowana jest strategia. Jest to więc zagadnienie interesujące ze względów tak teoretycznych jak i praktycznych, warte opisu i oceny. Przedstawione w opracowaniu doświadczenia zebrane w trakcie tworzenia strategii, współpraca na linii środowisko naukowe -samorząd -mieszkańcy, wydają się być cenną wiedzą do wykorzystania w pracach nad analogicznymi dokumentami w innych częściach kraju. Przed takim wyzwaniem stoi większość obszarów metropolitalnych w Polsce.

Autorzy:
Tomasz Kaczmarek
Jacek Nowak
Michał Wójcicki

Przedmiotem opracowania jest organizacja przestrzenna i funkcjonowanie usług zdrowotnych i socjalnych w aglomeracji poznańskiej. Ich jakość i dostępność są jednym z podstawowych czynników wpływających na poziom i warunki życia mieszkańców. Zaspokojenie potrzeb społecznych w zakresie ochrony zdrowia i opieki społecznej z jednej strony determinuje poczucie bezpieczeństwa indywidualnego i rodzinnego mieszkańców, z drugiej strony wpływa znacząco na procesy społeczne i gospodarcze w aglomeracji.
Waga problemów zdrowotnych jest duża, szczególnie w obliczu procesu starzenia się społeczeństwa i rozwoju chorób cywilizacyjnych, zjawisk o najsilniejszym natężeniu na obszarach wielkomiejskich. Aglomeracja poznańska reprezentuje jednocześnie jeden z najniższych w kraju poziomów zagrożenia problemami społecznymi. Jednak działania instytucji pomocy społecznej powinny sprowadzać się nie tylko do interwencji w sytuacjach kryzysowych jednostki i rodziny, ale szerzej tworzyć warunki do zaspokajania indywidualnych potrzeb i realizacji aspiracji życiowych. W pracy starano się zaprezentować silne i słabe strony badanych usług, mając na uwadze potrzebę stałej poprawy dostępności i standardu placówek służby zdrowia i pomocy społecznej w aglomeracji poznańskiej.

Autor: Urszula Kaczmarek

W strefach żywicielskich, wokół dużych miast przez dziesiątki lat wykształcał się specyficzny typ rolnictwa, ich mieszkańcom produkty o wysokich walorach odżywczych. Poza funkcją żywicielską na obszarach aglomeracji miejskich rozwinęły się gospodarstwa zaspakajające potrzeby o innym charakterze: produkcja kwiatów, szkółkarstwo drzew i krzewów, wreszcie gospodarstwa nastawione na rekreację i agroturystykę. Poza funkcją żywicielską, tereny rolnicze kształtują krajobraz wiejski i uczestniczą w zachowaniu równowagi środowiska geograficznego.
W strefie podmiejskiej Poznania od kilkunastu lat trwa proces marginalizacji gospodarki rolnej. Celem opracowania jest przedstawienie procesu zaniku funkcji rolniczej w aglomeracji oraz określenie tych obszarów rolniczych, które z różnych względów po¬winny zachować swój dotychczasowy charakter. Są one ważnym elementem rozwoju zrównoważonego każdej aglomeracji miejskiej.

Autorzy:
Benicjusz Głębocki
Ewa Kacprzak
Barbara Maćkiewicz

Doświadczenia krajów zachodnich wskazują, że postępy integracji zarządzania terytorialnego w aglomeracjach miejskich zależą przede wszystkim od dwóch istotnych czynników: woli politycznej oraz poparcia społecznego. Właściwa diagnoza problemów oraz perspektyw współpracy aglomeracyjnej wymaga więc zbadania postaw społecznych oraz nastawienia liderów politycznych do idei i zakresu współpracy międzygminnej.
W pracy przedstawione zostały wyniki badań ankietowych, w których wzięło udział 1147 mieszkańców aglomeracji poznańskiej. Objęły one ocenę aktualnych procesów społeczno-gospodarczych w aglomeracji, poziomu rozwoju infrastruktury i usług publicznych oraz kluczowych dziedzin współpracy samorządowej. W ramach badań przeprowadzono również 24 bezpośrednie rozmowy z politykami lokalnymi reprezentującymi różne szczeble polityczne. Forma pytań otwartych dotyczących rozwoju aglomeracji umożliwiła określenie klimatu politycznego wokół idei integracji zarządzania w aglomeracji poznańskiej.

Autor: Łukasz Mikuła

Edukacja jest przedmiotem dużej troski społecznej i jednym z najistotniejszych zadań władz samorządowych. Dostępność placówek edukacyjnych, jakość i efektywność kształcenia, równości szans edukacyjnych, dostosowanie edukacji do potrzeb rynku pracy, racjonalne zarządzanie usługami edukacyjnymi, to niektóre z najważniejszych zagadnień badawczych. Prowadzenie dobrej i skutecznej polityki edukacyjnej szczególnego znaczenia nabiera na obszarach dużych aglomeracji miejskich. Tam w wyniku suburbanizacji, dochodzi do znacznych migracji dzieci i młodzieży, głównie między miastem centralnym a ościennymi gminami. Celem opracowania jest określenie potencjału edukacyjnego aglomeracji poznańskiej oraz analiza organizacji i funkcjonowania usług edukacyjnych, w szczególności realizowanych przez samorządy lokalne. Identyfikacja zależności w zakresie prze¬pływów uczniów może stanowić przyczynek do pro¬wadzenia zintegrowanej, aglomeracyjnej polityki edukacyjnej.

Autor: Artur Bajerski

Silne zmiany w rozmieszczeniu ludności, intensywne migracje, procesy starzenia się społeczeństwa, to cechy charakterystyczne dla obszarów silnie zurbanizowanych. Dynamika i zróżnicowanie przestrzenne zmian demograficznych na terenach wielkomiejskich mają daleko idące konsekwencje dla rozwoju społeczno-gospodarczego, szczególnie dla rozwoju infra¬struktury technicznej i społecznej, kształtowania się rynku pracy, usług edukacyjnych i zdrowotnych.
Celem opracowania jest analiza struktury oraz dynamiki ludności w aglomeracji poznańskiej. Tłem rozważań są zmiany demograficzne zachodzące w województwie wielkopolskim oraz w innych aglomeracjach w Polsce. Dokonano także porównania sytuacji ludnościowej wewnątrz aglomeracji w zróżnicowaniu na miasta i obszary wiejskie. Zmiany zaludnienia pro¬wadzą z jednej strony do upodobnienia się procesów demograficznych w skali całej aglomeracji, a z drugiej strony do występowania coraz większych dysproporcji pomiędzy miastem centralnym a jego strefą pod¬miejską.

Autor:
Beata Łodyga

Dynamiczny rozwój powiązań funkcjonalno-przestrzennych między miastem a jego otoczeniem stwarza przesłanki nie tylko do intensywnej kooperacji między jednostkami terytorialnymi, ale także do rozbudowy prawno-organizacyjnych, zinstytucjonalizowanych form współzarządzania. Integracja metropolitalna staje się coraz istotniejszym warunkiem rozwoju społeczno-gospodarczego. Celem pracy jest ocena aktualnego stanu spójności zarządzania terytorialnego na obszarze aglomeracji poznańskiej i wskazanie kierunków dalszej integracji samorządów zarówno w zakresie inicjatyw oddolnych, jak i w kontekście rozwiązań odgórnych (projekt „ustawy metropolitalnej”). Przedmiotem analizy jest zasadniczy podział terytorialny oraz istniejące formy współdziałania terytorialnego miast i gmin. Spójność terytorialno- administracyjna docelowo rozumiana jest jako zgodność w zakresie polityk społeczno-gospodarczych i przestrzennych prowadzonych w całej aglomeracji. Autorzy pracy akcentują pola integracji zarządzania oraz bariery, które należałoby przezwyciężyć w najbliższych latach.

Autorzy:
Tomasz Kaczmarek
Łukasz Mikuła